Το διπλü αδιÝξοδο του ΕρντογÜν
Του Κþστα ΡÜπτη
Η εκδßκηση εßναι Ýνα πιÜτο που τρþγεται κρýο. Και στην περßπτωση του Ταγßπ ΕρντογÜν το πιÜτο σερβßρει ο Βλαντιμßρ Ποýτιν, φÝρνοντας τον Τοýρκο ηγÝτη προ αδιεξüδου, τη στιγμÞ ακριβþς που οι σχÝσεις της ¢γκυρας με την ΟυÜσινγκτον καταγρÜφουν ιστορικü χαμηλü.
Η συριακÞ κρßση, που διαρκεß πÜνω απü επτÜ χρüνια, Ýδωσε στην Τουρκßα τη δυνατüτητα να ξεδιπλþσει το μÝγιστο των φιλοδοξιþν της, για προβολÞ της ισχýος της πÝραν των νοτßων συνüρων της. ΠαρÜλληλα, ως διεθνÞς αντιπαρÜθεση δι' αντιπροσþπων, προσÝφερε στην ¢γκυρα τον χþρο για ριψοκßνδυνους ελιγμοýς ανÜμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσßα, αναβαθμιζüμενη σε γεωπολιτικü "μπαλαντÝρ".
¼μως ο κýκλος τþρα κλεßνει. Και ο ΕρντογÜν θα πρÝπει να επιλÝξει ποια προτιμÜ απü τις ταπεινþσεις που του επιφυλÜσσουν αντßστοιχα ο Βλαντιμßρ Ποýτιν και ο Ντüναλντ Τραμπ.
Ασυνταξßες στην ΤεχερÜνη
Η τριμερÞς συνÜντηση κορυφÞς των χωρþν-συναναδüχων της λεγüμενης πρωτοβουλßας της ΑστÜνα, Þτοι της Ρωσßας, της Τουρκßας και του ΙρÜν, στις 7 του μηνüς στην ΤεχερÜνη αποτÝλεσε σημεßο τομÞς.
Σε ζωντανÞ τηλεοπτικÞ μετÜδοση της συνüδου, ο Τοýρκος πρüεδρος επιχεßρησε για Üλλη μßα φορÜ να πεßσει τους συνομιλητÝς του για την ανÜγκη αναβολÞς της σχεδιαζüμενης απü τη Δαμασκü και τους συμμÜχους της στρατιωτικÞς επιχεßρησης στην ανταρτοκρατοýμενη επαρχßα της ºντλιμπ. Επρüκειτο για στιγμÞ μεγÜλης αμηχανßας, αν κρßνει και μüνο κανεßς απü το γεγονüς üτι ο δεινüς ρÞτορας ΕρντογÜν δεν κατÜφερε να εκφωνÞσει οýτε μßα πρüταση χωρßς συντακτικü λÜθος. ¼μως ο Ποýτιν ξÝκοψε τη συζÞτηση – και για του λüγου το αληθÝς λßγες þρες μετÜ ακολοýθησαν ρωσικÝς αεροπορικÝς επιδρομÝς στην επßμαχη περιοχÞ.
Με ικανοποßηση που δýσκολα υποκρýπτονταν τα δυτικÜ μÝσα ενημÝρωσης σημεßωσαν τις αποκλßσεις απü τις οποßες πλÝον δοκιμÜζεται το τρßο της ΑστÜνα. Οι δε Τοýρκοι ιθýνοντες δεν Ýκρυψαν την απογοÞτευσÞ τους.
ΟργισμÝνες αντιδρÜσεις
Με μÞνυμÜ του στο Twitter ο ΕρντογÜν τüνισε üτι η χþρα του δεν θÝλει να συμμετÜσχει στο "παιχνßδι" που παßζεται οýτε üμως και θα μεßνει απαθÞς στην ανθρωποσφαγÞ που απειλεßται. Ο εκπρüσωπüς του, ΙμπραÞμ Καλßν, δÞλωσε την Τρßτη μετÜ απü συνεδρßαση του τουρκικοý υπουργικοý Συμβουλßου üτι τυχüν επßθεση εναντßον της ºντλιμπ "θα υπονομεýσει την εξελισσüμενη διαδικασßα πολιτικÞς επßλυσης" του συριακοý ζητÞματος και θα δημιουργÞσει "σοβαρÞ κρßση εμπιστοσýνης". ΚÜλεσε μÜλιστα τις ΗΠΑ να συνεργαστοýν με την Τουρκßα για την αποτροπÞ ενüς τÝτοιου ενδεχομÝνου. Απü την πλευρÜ του, ο Τοýρκος υπουργüς Εξωτερικþν, Μεβλοýτ Τσαβοýσογλου, επÝμεινε στη δυνατüτητα μιας "ειρηνικÞς επßλυσης" του θÝματος της ºντλιμπ με τερματισμü των επιθÝσεων και πολυμερÞ συνεργασßα για την εξÜλειψη των τρομοκρατικþν οργανþσεων απü την περιοχÞ.
Υπενθυμßζεται üτι η ºντλιμπ αποτελεß τη μοναδικÞ πρωτεýουσα νομοý της Συρßας που παραμÝνει εκτüς ελÝγχου της κεντρικÞς κυβÝρνησης – χρησιμοποιÞθηκε δε το προηγοýμενο διÜστημα ως καταφýγιο üσων ανταρτþν εγκατÝλειπαν Üλλες περιοχÝς της χþρας στο πλαßσιο των τοπικþν συμφωνιþν ειρÞνευσης που διαμεσολαβοýσε η Ρωσßα.
ΖÞτημα ασφÜλειας και γοÞτρου
Η σημασßα της περιοχÞς για την Τουρκßα εßναι διπλÞ: Üπτεται τüσο της ασφÜλειας üσο και του γοÞτρου της. Με 3,5 εκατομμýρια κατοßκους και τουλÜχιστον 30.000 αντÜρτες, η συνορεýουσα με τη Τουρκßα ºντλιμπ, θα μποροýσε να τροφοδοτÞσει Ýνα νÝο κýμα τüσο προσφýγων üσο και τρομοκρατþν προς τη χþρα του ΕρντογÜν σε μßα στιγμÞ οýτως Þ Üλλως εξαιρετικÜ ευαßσθητη λüγω της τουρκικÞς οικονομικÞς κρßσης.
Απü την Üλλη πλευρÜ, η ¢γκυρα Ýχει αναλÜβει την επιτÞρηση (με 2.000 Üντρες σε 12 σταθμοýς παρατÞρησης) της γραμμÞς οριοθÝτησης των ανταρτοκρατοýμενων απü τις κυβερνητικÜ ελεγχüμενες περιοχÝς. Πρüκειται για το επιχειρησιακü αντßστοιχο του πολιτικοý ρüλου που διεκδικεß στο πλαßσιο της πρωτοβουλßας της ΑστÜνα ως εγγυητÞς των σουνιτþν αντικαθεστωτικþν.
Ωστüσο η παρουσßα των τζιχαντιστþν Ýχει ανατρÝψει πλÞρως τους τουρκικοýς σχεδιασμοýς, αφενüς διüτι η Δαμασκüς και οι σýμμαχοß της Ýχουν αξιοποιÞσει την παρουσßα οργανþσεων χαρακτηριζüμενων απü τον ΟΗΕ ως τρομοκρατικþν για να εκκαθαρßσουν τη μßα μετÜ την Üλλη üλες τις "ζþνες αποκλιμÜκωσης" που εßχαν εγκαθιδρυθεß με τη συνεργασßα και της Τουρκßας.
ΑφετÝρου, η παρουσßα στην ºντλιμπ των σκληροπυρηνικþν της Ταχρßρ αλ Σαμς, πρþην Αλ ΚÜιντα στη Συρßα (και μÜλιστα ακριβþς στο βüρειο τμÞμα της περιοχÞς που ελÝγχει την επικοινωνßα με τα τουρκικÜ εδÜφη), δυσχεραßνει το σχÝδιο δημιουργßας ενüς οιονεß προτεκτορÜτου της Τουρκßας στην περιοχÞ. Εßναι μÜλιστα χαρακτηριστικü üτι, σýμφωνα με üλους τους αναλυτÝς, οι επιχειρÞσεις των συριακþν και ρωσικþν δυνÜμεων στην ºντλιμπ αναμÝνεται να εξελιχθοýν (με μικρÜ βÞματα, κατÜ την προσφιλÞ τους τακτικÞ) θÝτοντας πρþτα στο στüχαστρο ακριβþς τις δυνÜμεις εκεßνες που πρüσκεινται στην Τουρκßα και θεωροýνται λιγüτερο αξιüμαχες.
Σε δýο ταμπλü
¹δη, πÜντως, η ¢γκυρα Ýχει εντεßνει την αποστολÞ οπλισμοý, αλλÜ και την προþθηση δυνÜμεþν της νοτßως των συνüρων, ενþ απü τα συριακÜ εδÜφη που κατÝχει στρατιωτικÜ, την Αλ Μπαμπ και τον πρþην κουρδικü θýλακα του Αφρßν, αντιστοßχως αποστÝλλει ενισχýσεις του "Ελεýθερου Συριακοý Στρατοý" και εγκαθιστÜ αμÜχους της ºντλιμπ.
Την ßδια στιγμÞ επιχειρεß να κρατÞσει τις ισορροπßες με τους εταßρους της στη διαδικασßα της ΑστÜνα προχωρþντας στον χαρακτηρισμü της Ταχρßρ αλ Σαμς ως τρομοκρατικÞς οργÜνωσης και συνδιαμορφþνοντας με τη Ρωσßα, το ΙρÜν και τον ειδικü απεσταλμÝνο του ΟΗΕ, ΣτÜφαν ντε Μιστοýρα, τον κατÜλογο καθεστωτικþν και αντικαθεστωτικþν αντιπροσþπων στις συνταγματικÝς διαβουλεýσεις για το μÝλλον της Συρßας.
Εßναι δυνατÞ η επιστροφÞ στις αγκÜλες της Δýσης;
Η Τουρκßα παραμÝνει επß της ουσßας παγιδευμÝνη. Ενþ αναβιþνει τη ρητορικÞ περß Ýξωσης του ¢σαντ και συμπßπτει με τις δυτικÝς δυνÜμεις στην καταγγελßα οποιασδÞποτε επÝμβασης στην ºντλιμπ, βρßσκεται ακüμη σε πολý προβληματικü επßπεδο σχÝσεων με τις ΗΠΑ, ενþ παραλλÞλως Ýχει εντεßνει με πολλοýς τρüπους (αρχÞς γενομÝνης απü τον ενεργειακü) την εξÜρτησÞ της απü τη Ρωσßα. ¢λλωστε σε προηγοýμενη προþθηση των συριακþν δυνÜμεων στην ºντλιμπ το φθινüπωρο του 2017, το αντÜλλαγμα που πρüσφερε η Μüσχα Þταν το πρÜσινο φως για την κατÜληψη του Αφρßν. ¼μως τυχüν νÝα τουρκικÞ επιχεßρηση κατÜ των Κοýρδων, σε αναζÞτηση γοÞτρου και ρüλου για την επüμενη μÝρα, προορßζεται απλþς να οξýνει την αντιπαρÜθεση με την ΟυÜσινγκτον, στη φÜση ακριβþς που οι ΗΠΑ καθιστοýν σαφÝς üτι δεν σκοπεýουν να τερματßσουν συντüμως την παρουσßα τους στη βορειοανατολικÞ Συρßα.
