Ο μεγÜλος Καναδικüς Συμβιβασμüς: Η ΚαναδικÞ Διατýπωση
Του Ian Austen
Απüδοση Ι. Σ. ΣαραúδÜρης
Στην απßθανη περßπτωση που ο Πρüεδρος Τροýμπ Ýδωσε προσοχÞ στα γεγονüτα που συνÝβησαν στον ΚαναδÜ αυτÞ την εβδομÜδα, εßναι πιθανüν να Ýχει αισθανθεß Ýνα Üγγιγμα ζÞλιας.
Η Βασßλισσα ΕλισÜβετ ΙΙ υπογρÜφει το Σýνταγμα του ΚαναδÜ το 1982 στην
Ο πρωθυπουργüς του ΟντÜριο, Νταγκ Φορντ, εßχε μια αποτυχßα στους σχεδιασμοýς του üταν Ýνα δικαστÞριο ακýρωσε το σχÝδιü του να μειþσει τον αριθμü των δημοτικþν συμβοýλων του Τορüντο στη μÝση μιας προεκλογικÞς εκστρατεßας. ¼μως, αντßθετα με τον κ. Trump, ο πρωθυπουργüς της πολυπληθÝστερης επαρχßας του ΚαναδÜ εßχε μια εýκολη λýση. ΞÝθαψε Ýνα τμÞμα του συντÜγματος του ΚαναδÜ που του επιτρÝπει να υπερισχýσει της δικαστικÞς απüφασης παραβλÝποντας τα μÝρη του συντÜγματος που βασßστηκε.
Στις ΗνωμÝνες Πολιτεßες, η ιδÝα üτι Ýνας πολιτικüς ηγÝτης μπορεß απλþς να αγνοÞσει τα συνταγματικÜ δικαιþματα και τις αποφÜσεις των δικαστηρßων της χþρας φαßνεται üτι εßναι ζÞτημα της φαντασßας. ΑλλÜ, για το καλü Þ το χειρüτερο, το μÝτρο Þταν ζυμωμÝνο στο Σýνταγμα του ΚαναδÜ το 1982. Αυτü καθιστÜ τον ΚαναδÜ ßσως το μüνο μÝρος στη γη üπου οι λÝξεις "παρÜ τη ρÞτρα" (“notwithstanding clause”) δεν πληροýνται με κενü.
Η κßνηση του κ. Ford να αντικαταστÞσει το σýνταγμα προκÜλεσε Ýντονες επικρßσεις απü üλο το πολιτικü φÜσμα, συμπεριλαμβÜνοντας ακüμη και ορισμÝνα απü τα εξÝχοντα μÝλη του κüμματüς του, τους Προοδευτικοýς Συντηρητικοýς. ΑλλÜ δεν υπÜρχει αμφιβολßα üτι το σýνταγμα του Ýδωσε τη σπÜνια χρησιμοποιοýμενη εξουσßα να αγνοÞσει αυτü που λÝνε τα δικαστÞρια και το ßδιο το σýνταγμα.
ΜετÜ που η σκüνη κατακÜθισε λßγο αυτÞ την εβδομÜδα, υπÞρξε μια αναδρομÞ στα ψηφιακÜ αρχεßα των "The Times" þστε να εξακριβωθεß ο τρüπος που Ýγινε η αναφορÜ στις συνομιλßες που δημιοýργησαν το Σýνταγμα του 1982, συμπεριλαμβανομÝνης της χρÞσης της προτιμþμενης περιγραφÞς της ΗμÝρας, του μÝτρου υπÝρβασης.
Μια μικρÞ ιστορßα για τους αναγνþστες Ýξω απü τον ΚαναδÜ (καναδοß, παρακαλþ παραλεßψτε): Το βασικü στοιχεßο του συντÜγματος του ΚαναδÜ üταν δημιουργÞθηκε η χþρα το 1867 Þταν Ýνα κομμÜτι του βρετανικοý νüμου. Η Βρετανßα Ýδωσε στον ΚαναδÜ πλÞρη πολιτικÞ αυτονομßα το 1931, εκτüς απü Ýνα πρÜγμα: επειδÞ ο ΚαναδÜς δεν εßχε καταλÞξει στο δικü του σýνταγμα, η Βρετανßα συνÝχισε να κατÝχει την εξουσßα να τροποποιεß το σýνταγμα της χþρας.
Ο Πρωθυπουργüς Pierre Elliott Trudeau μιλÜει στη ΒουλÞ των ΚοινοτÞτων το 1981 κατÜ τη διÜρκεια της συνταγματικÞς συζÞτησης. CreditAndy Clark / Reuters
Η δημιουργßα ενüς συνταγματικοý χÜρτη που Ýγινε στο ΚαναδÜ Þταν μια προτεραιüτητα για τον Pierre Elliott Trudeau, ακüμη και πριν γßνει πρωθυπουργüς το 1968. Η αποτυχßα του πρþτου δημοψηφßσματος διαχωρισμοý του ΚεμπÝκ το 1980 του Ýδωσε το Üνοιγμα για να ενþσει τις επαρχßες þστε να προσπαθÞσουν για αυτÞν ακριβþς την δημιουργßα.
ΑλλÜ εδþ εßναι το ζÞτημα: ¼ταν μιλÜμε για το σýνταγμα σÞμερα, σκεφτüμαστε συνÞθως το χÜρτη δικαιωμÜτων και ελευθεριþν του. ΑυτÞ εßναι η Ýννοια που το δικαστÞριο του ΟντÜριο χρησιμοποßησε για να χτυπÞσει το σχÝδιο του κ. Ford για τομÝγεθος του Δημοτικοý Συμβουλßου του Τορüντο. ΑλλÜ üταν ο κ. Trudeau συγκÝντρωσε για πρþτη φορÜ τους πρωθυπουργοýς των επαρχιþν το 1980, τα δικαιþματα και οι ελευθερßες Þταν ελÜχιστα στο προσκÞνιο.
Οι συνομιλßες κυριαρχοýνταν απü την φιλονικßες για την κατανομÞ των εξουσιþν μεταξý των ομοσπονδιακþν και επαρχιακþν κυβερνÞσεων, τον Ýλεγχο των φυσικþν πüρων και τον τρüπο τροποποßησης του συντÜγματος στο μÝλλον. ¹ταν ο κ. Trudeau που πßεσε να θÝσει τα δικαιþματα των Καναδþν στον θεμελιþδη νüμο της χþρας. Η προσπÜθειÜ του υποστηρßχθηκε μüνο απü τους πρωθυπουργοýς του ΟντÜριο και του New Brunswick.
Ο Henry Giniger, Ýνας απü τους πρþην ανταποκριτÝς των NYT που κÜλυψε τις συνομιλßες, ξεκßνησε Ýνα Üρθρο σχετικÜ με το θÝμα Ýχοντας Ýντονη την αμφισβÞτηση στο ýφος: «Οι ηγÝτες των κυβερνÞσεων του ΚαναδÜ εßχαν μια Ýντονη συζÞτηση σÞμερα για κÜτι που οι Αμερικανοß γενικÜ θεωροýν δεδομÝνο - Ýνα συνταγματικü νομοσχÝδιο».
Ο Doug Ford, πρωθυπουργüς του ΟντÜριο, επικαλÝστηκε μια σπÜνια χρησιμοποιοýμενη δýναμη αυτÞ την εβδομÜδα. CreditAaron Vincent Elkaim για τους New York Times
¼πως και ο κ. Ford σÞμερα, Ýτσι και οι Üλλοι πρωθυπουργοß των επαρχιþν του ΚαναδÜ, που παραβρÝθηκαν στην συνÜντηση και ονομÜσθηκαν η συμμορßα των Οκτþ, ισχυρßστηκαν üτι τα συνταγματικÜ κατοχυρωμÝνα δικαιþματα θα απομακρýνουν την εξουσßα απü τις εκλεγμÝνες κυβερνÞσεις. Καθþς οι υπüλοιπες ερωτÞσεις διευθετÞθηκαν σε μεγÜλο βαθμü, ο καταστατικüς χÜρτης των δικαιωμÜτων Ýφθασε να εßναι το σημεßο της μη συμφωνßας.
ΔιÜφορα σχεδιαγρÜμματα προτÜθηκαν για την διÜσωση της συμφωνßας. Η ΟμÜδα των Οκτþ πρüτεινε την παýση του χÜρτου των δικαιωμÜτων για τη σýνταξη ενüς συντÜγματος στα βιβλßα, κÜτι που θα τους επÝτρεπε επßσης να απορρßψουν τυχüν μελλοντικÝς συνταγματικÝς τροποποιÞσεις. Ο κ. Trudeau κÜλεσε το σχÝδιü τους "μια νßκη για üσους θÝλουν να μετακινÞσουν τον ΚαναδÜ αργÜ προς την αποσýνθεση".
Ο συμβιβασμüς που τελικÜ επιτεýχθηκε Þταν το ελÜχιστα χρησιμοποιοýμενο μÝτρο που επικαλÝστηκε ο κ. Ford. "Σýμφωνα με τα πρüτυπα των ΗνωμÝνων Πολιτειþν - και τον κ. Trudeau - αυτü εßναι μια ουσιαστικÞ παρÜδοση της εθνικÞς εξουσßας", γρÜφουν οι Times σε Ýνα Üρθρο μετÜ τη συμφωνßα (χωρßς τη ομüφωνη γνþμη του ΚεμπÝκ). "ΑλλÜ η νßκη Üξιζε την παραχþρηση."
Ο κ. Trudeau δεν υποστÞριξε ποτÝ την απογοÞτευσÞ του για τον συμβιβασμü αυτü. ΑυτÞ την στιγμÞ το συγκριτικÜ μικρü πρüβλημα του βÝλτιστου μεγÝθους του Δημοτικοý Συμβουλßου του Τορüντο (με üλους τους λüγους για σεβασμü προς τους εκλογεßς του Τορüντο), σε συνδυασμü με Ýναν πρωθυπουργü που υποσχÝθηκε να διαταρÜξει το υπÜρχουσα τÜξη, αναβßωσε μια συνταγματικÞ συζÞτηση απü σχεδüν σαρÜντα χρüνια πριν. Αν ο κ. Ford πραγματοποιÞσει τον υπαινιγμü του üτι θα παρακÜμψει ακüμη περισσüτερες δικαστικÝς αποφÜσεις, η συζÞτηση για την πολιτικÞ εξουσßα Ýναντι των συνταγματικþν δικαιωμÜτων μπορεß να μεταφερθεß στην εκστρατεßα του ομοσπονδιακοý εκλογικοý Ýτους του επüμενου Ýτους.
The New York Times.
