Πίσω στο ευρετήριο

Ομογένεια Δυτικού Καναδά

 Η Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα:  Ένα θέμα παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

                                   Των Δημήτρη και Κατερίνας Αγγελάτου.

 Φωτογραφίες

Ο πρόξενος της Ελλάδος στο Βανκούβερ Γιώργος Αραβοσιτάς διοργάνωσε μια ομιλία με διαφάνειες από την Έλενα Κόρκα του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδος.

Η ομιλήτρια είναι αρχαιολόγος και είναι υπεύθυνη του τμήματος των Ελληνικών και Ξένων αρχαιολογικών ιδρυμάτων και έχει λάβει μέρος σε συζητήσεις σχετικές με την πιθανή επιστροφή ορισμένων γλυπτών του Παρθενώνα τα οποία φυγαδεύθηκαν έξω από την Ελλάδα από τον Λόρδο Έλτζιν, κατά την περίοδο του 1800. Η ομιλία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 21 Φεβρουαρίου στους χώρους του Harbour Centre, στο Κέντρο του Βανκούβερ.

Κατά την διάρκεια της εισαγωγής του ο Πρόξενος και προτού παρουσιάσει την ομιλήτρια έκφρασε τις ευχαριστίες του σε όλους εκείνους οι οποίοι βοήθησαν για τη πραγματοποίηση αυτής της εκδήλωσης, μεταξύ αυτών το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδος, την έδρα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Σάϊμον Φρέϊζερ και την τυπογραφική επιχείρηση “Metropolitan Fine Printers”.

Μιλώντας στους παρευρισκόμενους ο Πρόξενος τόνισε τον ενθουσιασμό και χαρά του για τη γνωριμία του με την ομιλήτρια το 2002, και πρόσθεσε ότι έκτοτε συνεργαζόταν μαζί της πάνω σε θέματα πολιτιστικά και υποσχέθηκε να ξαφνιάσει το ακροατήριο με την παρουσίαση ενός φιλοξενούμενου, αμέσως μετά την παρουσίαση της κ. Κόρκα.

Σύμφωνα με την ομιλήτρια η υπόθεση των γλυπτών Μαρμάρων του Παρθενώνα παραμένει σχεδόν ανέπαφη από το 1687. Κατά την διάρκεια των χρόνων ο Παρθενώνας έχει χρησιμοποιηθεί για πολλούς λόγους και αιτίες αλλά την περίοδο εκείνη οι Τούρκοι οι οποίοι κατείχαν στρατιωτικά την Ελλάδα, χρησιμοποιούσαν το μνημείο για την εναποθήκευση πυρομαχικών. Οι Βενετοί είχαν πολιορκήσει την τουρκική φρουρά της Ακρόπολης και κατά την ανταλλαγή πυρών από τα βλήματα προκλήθηκε έκρηξη με αποτέλεσμα να προκληθούν ζημίες στο κτίριο του μνημείου.

Παρ’ όλα αυτά ωστόσο η ζημία θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ελάχιστη σε σύγκριση με τη καταστροφή που επέφερε ο Λόρδος Έλτζιν και οι εργάτες του έναν αιώνα αργότερα.

Είναι δε γνωστό ότι ο Λόρδος Έλτζιν είχε “λούσει” στην κυριολεξία τους Τούρκους με χρήματα και δώρα, προκειμένου να του δοθεί ειδική άδεια για πρόσβαση στο Παρθενώνα, προκειμένου να σκιαγραφήσει και να κάνει αντίγραφα των γλυπτών έργων τέχνης του μνημείου. Από επίσημα έγγραφα γίνεται ξεκάθαρο ότι σύμφωνα με την εντολή δε θα έπρεπε να προκληθεί καμία ζημία στα γλυπτά έργα τέχνης, με εξαίρεση ορισμένα μικρά τεμάχια τα οποία είχαν πέσει στο έδαφος και τα οποία θα μπορούσαν να παρθούν. Παρ’ όλα αυτά με τη μέθοδο της δωροδοκίας ο Λόρδος Έλτζιν δεν άργησε με την βοήθεια των τεχνιτών του να μετακινήσει οτιδήποτε ήταν δυνατόν να μετακινηθεί με πρόθεση να χρησιμοποιήσει αυτά τα έργα τέχνης για να στολίσει το σπίτι του στην Αγγλία. Τα διαζώματα αφαιρέθηκαν, ορισμένα των οποίων καταστράφηκαν καθώς έπεσαν κάτω εξ αιτίας του μεγάλου βάρους τους. Μεγάλα τεμάχια κόπηκαν σε μικρά έτσι ώστε να μπορέσουν να μετακινηθούν. Άλλα κομμάτια πριονίστηκαν σε μικρότερα τεμάχια τόσο άσχημα ώστε ακόμα και σήμερα να είναι εμφανή τα σημάδια από το πριόνισμα, στα κομμάτια τα οποία παρέμειναν πάνω στο μνημείο.

Ο Λόρδος Έλτζιν, έφυγε από την Ελλάδα το 1803, πλην όμως οι τεχνίτες του παρέμεινα έως το 1804. Χρειάστηκαν 17 φορτωμένα καράβια και αρκετά χρόνια για να μεταφερθούν  όλα τα μάρμαρα στην Αγγλία. Ένα καράβι παραφορτωμένο βυθίστηκε κατά την διάρκεια της αναχώρησής του  και χρειάστηκαν δύο ολόκληρα χρόνια  για να μπορέσουν να ανασύρουν τα μάρμαρα από τον βυθό του λιμανιού. Με την άφιξη των μαρμάρων στην Αγγλία τα μάρμαρα τοποθετήθηκαν σε διαφορετικά σημεία. Ορισμένα μπήκαν σε παραπήγματα άλλα αφέθηκαν ασκέπαστα εκτεθειμένα στις καιρικές συνθήκες. Η δαπάνη για την απόκτηση των μαρμάρων και την μεταφορά τους στην Αγγλία, καθώς επίσης και την εναποθήκευσή τους, δημιούργησε ένα τεράστιο οικονομικό βάρος πάνω στο Λόρδο Έλτζιν. Τ αποτέλεσμα ήταν δύο χρόνια αργότερα, το 1816, να  κηρυχθεί σε πτώχευση, χώρισε με την σύζυγό του  και λόγω της άσχημης κατάστασης της υγείας του άρχισε να πουλά τα μάρμαρα στο Βρετανικό μουσείο του Λονδίνου.

Με τα χρόνια έχουν γίνει κατ’ επανάληψη αιτήσεις από την Ελλάδα για την επιστροφή των Μαρμάρων στη γή που ανήκουν, πλην κανείς δεν φάνηκε να δίδει προσοχή σε αυτές, απλώς τις παράβλεψαν.

Η Μελίνα Μερκούρη, ως Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδος ζήτησε επίσημα για την επαναφορά και αποκατάσταση των μαρμάρων, το 1981.

Η πολιτιστική οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών η UNESCO υιοθέτησε το Παρθενώνα ως ένα αιώνιο σύμβολο της δημοκρατίας με τη αποδοχή του ως το επίσημο σύμβολο του οργανισμού, και εξέφρασε δυνατό ενδιαφέρον και υποστήριξη για την αναγκαιότητα επιστροφής των Μαρμάρων. Έκτοτε υπήρξε μια παγκόσμια κίνηση, με επιτροπές σε ολόκληρο το κόσμο, συμπεριλαμβανομένου και του Καναδά οι οποίες υποστηρίζουν την επιστροφή.

Το Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου σήμερα κατέχει περισσότερα από 55 τις εκατόν των ανάγλυφων του Παρθενώνα, ενώ το Μουσείο των Αθηνών στεγάζει  ένα ποσοστό ίσο με το 40 τις εκατόν. Ένα υπόλοιπο ποσοστό ίσο με το 5 τις εκατόν βρίσκεται μοιρασμένο σε άλλα οκτώ Μουσεία ολόγυρα στο κόσμο.

Τα τεμάχια αυτά θα πρέπει να τονισθεί ότι είναι πολύ μικρά και έχουν υποκλαπεί από επισκέπτες από το χώρο του ιερού βράχου, σε καμία δε περίπτωση δεν πάρθηκαν βίαια από την οικοδομή του Παρθενώνα. Θα πρέπει να τονισθεί επίσης ότι δεν είναι στις προθέσεις της Ελλάδος η προσπάθεια να αδειάσει το Μουσείο του Λονδίνου από κάθε κομμάτι των γλυπτών του Παρθενώνα, αλλά μάλλον εκείνων τα οποία θα ενώσουν τα γλυπτά του Μουσείου του Λονδίνου με εκείνα του Μουσείου της Αθήνας.

Σήμερα η Ελλάδα έχει σχεδόν ολοκληρώσει το νέο Μουσείο της Ακρόπολης στο οποίο πρόκειται να τοποθετήσει τα πρωτότυπα ανάγλυφα του Παρθενώνα σε μεγάλους εκθεσιακούς χώρους καλυμμένους με γυαλί, ένα στοιχείο το οποίο αποτελεί το μοναδικό περιβάλλον έκθεσης των Μαρμάρων μέσα στα πλαίσια του φυσικού τους περιβάλλοντος.

Η Ελλάδα πρότεινε στην Βρετανία να δεχθεί την επανένωση των Μαρμάρων να πραγματοποιηθεί σε κάποια μορφή  πολύχρονου δανεισμού, ξεπερνώντας με τον τρόπο αυτόν την υπόθεση της ιδιοκτησίας των μαρμάρων, ένα σημείο πολύ λεπτό και για τις δύο χώρες.

Σύμφωνα με την ομιλήτρια η Ελλάδα και η Βρετανία έχουν την δυνατότητα της κοινής συμμετοχής και της αποκατάστασης του Παρθενώνα, εκθέτοντας τα Μάρμαρα  σε ένα μοναδικό περιβάλλον το οποίο θα μας βοηθήσει να πλουτίσουμε τις γνώσεις και την αντίληψή μας για αυτό το μοναδικό πολιτιστικό μνημείο.