Πίσω στο ευρετήριο

Η μικρή ιστορία ενός μεγάλου μνημείου.  Το μνημείο της γενοκτονίας στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ

Του Φάνη Μαλκίδη

Η Φιλαδέλφεια είναι μία όμορφη πόλη στις ΗΠΑ. Συν τοις άλλοις φέρει και ένα όνομα παρμένο απευθείας από την πλούσια ελληνική γλώσσα και ιστορία, όνομα το οποίο συνδυάζεται και με την τοπική ιστορία ως  πρώτης πρωτεύουσας των ΗΠΑ και της ύπαρξης του συμβόλου της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, της καμπάνας. Ωστόσο για όλους τους Πόντιους, για όλους τους Έλληνες η Φιλαδέλφεια, η πόλη της αδελφοσύνης και της ειλικρινούς φιλίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία γιατί από την 10^η Σεπτεμβρίου βρίσκεται εκεί, το πρώτο μνημείο στις ΗΠΑ για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Είναι το δεύτερο στην αμερικάνικη Ήπειρο, μετά από εκείνο στο Τορόντο του Καναδά και ένα από τα επόμενα αφού και άλλες κοινότητες Ελλήνων κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση. Μάλιστα μετά τη βόρεια Αμερική θα μπορούσε να υπάρξει και ένα μνημείο στο Βαλπαραίζο της Χιλής, εκεί όπου το 1923 ένας Πόντιος εξέδωσε στα Ισπανικά ένα βιβλίο για τη γενοκτονία.

Το μνημείο της γενοκτονίας στη Φιλαδέλφεια αποτελεί μία σημαντική και μεγάλης σημασίας ενέργεια των συμπατριωτών μας, διασωθέντων της γενοκτονίας, οι οποίοι κυνηγημένοι από τους θύτες τους αναζήτησαν σωτηρία τόσο μακριά. Οι περισσότεροι από αυτούς μιλούν μόνο Ποντιακά και μόνο Αμερικανικά.

Μετά από μικρή περίοδο όπου οι μνήμες της τραγικής πορείας συνδυάστηκαν με τον αγώνα της επιβίωσης οι Πόντιοι της Φιλαδέλφειας δημιούργησαν στη δεκαετία του 1930 το σύλλογο τους, τους «Ακρίτες». Τότε στην Ελλάδα, να θυμίσουμε,  υπήρχαν ελάχιστοι σύλλογοι. Στη Φιλαδέλφεια έτυχε να υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είχαν συναίσθηση της ταυτότητάς τους. Ταυτότητα η οποία δεν περιορίζεται μόνο στο χορό και το τραγούδι. Είναι συστατικό στοιχείο της ταυτότητας αλλά όχι το μοναδικό, όπως έχει περιοριστεί στον ελλαδικό χώρο και αλλού. Το 1998 τέθηκε από ανθρώπους του συλλόγου το αίτημα της ανέγερσης του μνημείου. Το 2000 ο Βασίλειος Θεοδωρίδης δώρισε 30.000 δολάρια και το υπόλοιπο κόστος, άλλα 30.000 δολάρια,  καλύφθηκε   από δωρεές και από το σύλλογο. Τα σχέδια του μνημείου τα έφτιαξε ο Ιταλός γλύπτης Τ. Τζιανότι, ο οποίος  κόσμησε το μνημείο στην κορυφή με τον μονοκέφαλο αετό, αμέσως κάτω με τη φράση «δε θα ξεχάσουμε ποτέ», στη μέση με τη Παναγία Σουμελά, την προστάτιδα των Ποντίων, ενώ στη βάση έγραψε τα εξής λόγια: «Αφιερώνεται στην αιώνια μνήμη των 353.000 Ελλήνων του Πόντου, οι οποίοι εξολοθρεύτηκαν από τους Οθωμανούς Τούρκους κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας 1916-1923».

Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν την 10^η Σεπτεμβρίου παρουσία αμερικανών πολιτικών, δημάρχων κ.ά., του Μητροπολίτη Νέας Υερσέης, της Θ. Χάλο και Ποντίων από όλες τις ΗΠΑ. Δικαίως ο σύλλογος της Φιλαδέλφειας μπορεί να κάνει λόγο για την ιδιαίτερης αξίας συμβολική και ουσιαστική του πρωτοβουλία να δημιουργήσει το μνημείο. Αποδεικνύει πολλά. Αρχικώς ότι οι Έλληνες του εξωτερικού παρά τα εμπόδια από το ελλαδικό κράτος και τους υπαλλήλους του μπορούν να πετύχουν πολλά. Όπως και έχουν πετύχει και αφού μιλάμε για τους Έλληνες των ΗΠΑ έχουν πετύχει την αναγνώριση της γενοκτονίας από τον Κυβερνήτη, Βουλή και Γερουσία της Νέας Υόρκης, Κυβερνήτη, και Βουλή της Νέας Υερσέης, Κυβερνήτη της Πενσυλβάνιας, Δήμους     Norwalk -Κονέκτικατ, Canton- Οχάιο, Cleveland- Κολούμπια -Νότιας Καρολίνας, Chicago- Ιλλινόις, Κυβερνήτη  της Florida, Illinois, Μασσαχουσέτης, Γερουσία  της Νέας Υερσέης, Βουλή και Γερουσία της Κολούμπια, Γερουσία της Πενσυλβάνιας  και Γενικό Εισαγγελέα της Πολιτείας της Φλόριδας. Ακόμη την εισαγωγή της γενοκτονίας στα σχολεία του Ιλλινόις. Οι Έλληνες του εξωτερικού αποδεικνύουν ότι μπορούν να υπερβούν τα πάσης φύσεως εμπόδια που τεχνηέντως προβάλλουν το ελλαδικό κράτος και ελλαδικές οργανώσεις, οι οποίες φημίζονται  για την ανυπαρξία τους ή την παρουσία τους μόνο σε χορευτικά γεγονότα ή την οικειοποίηση ανιδιοτελούς εργασίας άλλων όπως συνέβη με την έκθεση για την Τουρκία του Ολλανδού ευρωβουλευτή Κ. Έρλινγκς. Οι Έλληνες του εξωτερικού αποδεικνύουν ότι είναι πολύ μπροστά και συνεχίζουν να προβάλλουν την ιστορία και τα πραγματικά της γεγονότα. Και μάλιστα χωρίς πολύ θόρυβο και χωρίς τη μόνιμη προβολή του προβλήματος της έλλειψης χρημάτων. ¨Είναι οι συνεχιστές της πλούσιας παράδοσης των Ελλήνων για ανιδιοτελή προσφορά το συνάνθρωπο και στην ιδέα της κοινότητας. Είναι οι ευεργέτες της Φιλαδέλφειας  οι οποίοι συνέβαλλαν στην ανέγερση και στην ες αεί ύπαρξη του μνημείου της γενοκτονίας, ως πρώτο βήμα για την αναγνώριση του μαζικού εγκλήματος.