Συνέντευξη
του Φάνη Μαλκίδη για τις εξελίξεις στο
Ποντιακό ζήτημα και την ένταξη της
Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΧΡΟΝΟΣ 14.11.2006
Ο
Φάνης Μαλκίδης, πανεπιστημιακός στο
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
φιλοξενήθηκε στο ράδιο Χρόνος 87,5fm
και στην εφημερίδα Χρόνος της Κομοτηνής.
Στα
σχολεία του Ιλλινόϊς διδάσκεται η
γενοκτονία των Ποντίων
Κύριε
Μαλκίδη το βλέμμα της ελληνικής κοινής
γνώμης είναι στραμμένο στην Αμερική,
τόσο με τις πρόσφατες εκλογές και τις
ανακατατάξεις τις ραγδαίες που υπήρξαν
όσον αφορά τις δυνάμεις και τους
πολιτικούς σχηματισμούς, όσο και στο
γεγονός ότι έχουμε μία πολύ δυναμική
ελληνική ομογένεια, η οποία όταν θέλει
να λειτουργεί ως λόμπι ελληνικό,
λειτουργεί. Εγώ θα ήθελα να
προσεγγίσουμε την Αμερική και
συγκεκριμένα το Σικάγο μέσα από μία πολύ
εύστοχη κίνηση που έγινε, ώστε να
ενταχθεί το ζήτημα της ποντιακής
γενοκτονίας μέσα από τα δημόσια σχολεία
για την εκπαίδευση.
Είναι
γεγονός ότι εδώ και λίγα χρόνια οι
Πόντιοι των ΗΠΑ και του Καναδά αποτελούν
παράδειγμα προς μίμηση για τις
πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει για την
ανάδειξη του μαζικού εγκλήματος, της
δολοφονίας 353.000 ανθρώπων από τους
νεότουρκους και τους κεμαλικούς.
Οι
αναγνωρίσεις που έχουν πετύχει με τις
δικές τους δυνάμεις, από πολιτείες,
κυβερνήτες, δήμους και άλλους φορείς, η
ανέγερση του μνημείου της γενοκτονίας
στη Φιλαδέλφεια, δείχνουν ένα μέρος της
δράσης τους.
Η
επόμενη πρωτοβουλία που υλοποίησαν ήταν
η εισαγωγή της ιστορίας της γενοκτονίας
των Ελλήνων του Πόντου στην εκπαίδευση,
ακολουθώντας το παράδειγμα των Αρμενίων
οι οποίοι είχαν ήδη προωθήσει την
σχετική ενέργεια. Ειδικότερα ο Νόμος
094-0478 του 2005 περί εκπαιδευτικού
προγράμματος διδασκαλίας της
γενοκτονίας ώθησε τους Πόντιους της
μεγάλης αυτής πολιτείας και πόλης να
αναλάβουν δράση για την ανάδειξη του
αποσιωπημένου εγκλήματος.
Έτσι
ο σύλλογος Ποντίων Σικάγο «Ο Ξενιτέας» (www.xeniteas.net)
με πρωτεργάτες τους Γεώργιο Μαυρόπουλο,
Σάββα Κοκτζόγλου και Θωμά Μαντζακίδη,
ξεκίνησε στις αρχές του καλοκαιριού του
2006 να συγκεντρώνει υλικό για το ζήτημα. Η
πρωτοβουλία αυτών των ανθρώπων
συνάντησε τον Ronald Levinski ο οποίος διδάσκει
κοινωνικές επιστήμες στο Sunset Ridge School στο
Northfield του Ιλλινόϊς και έχει βραβευθεί το
2006 από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα
διδασκαλίας της γενοκτονίας. Ο
καθηγητής έγραψε το σχετικό κείμενο
μετά από πολλές συναντήσεις εργασίας
μαζί τους, ενώ είχα την επιστημονική
επιμέλεια.
Στην
συνέχεια ο σύλλογος Ποντίων Chicago «Ο
Ξενιτέας» ανέλαβε εξ΄ ολοκλήρου την
χρηματοδότηση της έκδοσης και έτσι εδώ
και λίγες ημέρες το βιβλίο διδάσκεται
στα γυμνάσια της πολιτείας του Ιλλινόϊς.
Επίσης το βιβλίο προγραμματίζεται να
διδαχθεί και στην πολιτεία της Μινεσότα,
καθώς και στα ελληνικά σχολεία του
Ιλλινόϊς, μετά από μετάφραση στην
ελληνική γλώσσα.
Το
βιβλίο, ένα πλήρες διδακτικό εγχειρίδιο
με σεβασμό στην ιστορία, περιλαμβάνει
χρονικό των γεγονότων, λεξιλόγιο,
ιστορία των Ελλήνων του Πόντου μέχρι την
γενοκτονία, ιστορικά ντοκουμέντα και
τεκμήρια της γενοκτονίας, αφηγήσεις,
φωτογραφίες, χάρτες, ερωτήσεις για τους
μαθητές, βοηθήματα και πλάνο μαθημάτων
για τους διδάσκοντες, καθώς και σχετική
βιβλιογραφία.
Πώς ακριβώς έγινε πράξη η παραπάνω
ενέργεια;
-Το 2005 δημοσιεύτηκε ένας νόμος από την
πολιτεία του Ιλινόϊς, ένας δημόσιος
νόμος ο οποίος λέει ότι πρέπει να
διδάσκεται υποχρεωτικά ένα μάθημα για
την γενοκτονία, αναφερόμενος στην
γενοκτονία των Εβραίων και κατ΄
επέκταση των Αρμενίων.
Οι εκεί Έλληνες οι οποίοι είναι πάρα
πολύ δυναμικοί, και έχουν πετύχει πολλά
προσέγγισαν τους Αρμένιους, οι ίδιοι
οι Αρμένιοι το είχαν βάλει μετά το 2005 και
έτσι λοιπόν η επόμενη κίνηση ήταν να
ενταχθεί το ζήτημα της γενοκτονίας των
Ελλήνων του Πόντου σε αντίστοιχο μάθημα
υποχρεωτικής διδασκαλίας της
γενοκτονίας. Αυτό έγινε, στις αρχές του
2006 ο συγγραφέας Ρόναλντ Λεβίνσκι έγραψε
στα αγγλικά ένα κείμενο διδακτικό
εγχειρίδιο, του οποίου την επιστημονική
επιμέλεια την είχα εγώ. Έγινε μία πάρα
πολύ καλή δουλειά και ήδη από την
προηγούμενη εβδομάδα διδάσκεται σε όλα
τα γυμνάσια επιπέδου γυμνασίων στην
πολιτεία του Ιλινόϊς, προετοιμάζεται η
διδασκαλία στην διπλανή πολιτεία της
Μινεσότα και μετά από μετάφραση δική μου,
θα έχουμε αντίστοιχη διδασκαλία της
γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου σε
όλα τα ελληνικά σχολεία της πολιτείας
του Ιλινόϊς. Είναι μία πάρα πολύ
σημαντική εξέλιξη, και δείχνει ότι η
κοινωνία των ΗΠΑ είναι
ανοικτή σε αυτά τα ζητήματα και
ιδιαίτερα αφού έχουμε
18 αναγνωρίσεις από πολιτείες, δήμους και
κυβερνήτες των ΗΠΑ του ζητήματος της
γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.
Η πολύ
σημαντική αυτή εξέλιξη σχετικά με το
θέμα της γενοκτονίας και την διδασκαλία
του στο Ιλλινόϊς αποδεικνύει
την αποτελεσματικότητα και
τη σοβαρή και ανιδιοτελή εργασία η
οποία γίνεται από τους Πόντιους και
όλους τους Έλληνες στις ΗΠΑ, τον Καναδά
και σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι προωθούν
το ζήτημα της γενοκτονίας και αποτελούν
την ελπίδα για την αποκατάσταση της
αλήθειας και της ιστορικής μνήμης.
Στην Ελλάδα τι γίνεται στα θέματα αυτά;
-Στην Ελλάδα υπάρχουν οι 42 σελίδες στο
βιβλίο της γ’ λυκείου και υπάρχουν σε
δύο πανεπιστημιακά τμήματα στην
Κομοτηνή και στην Φλώρινα όπου
διδάσκεται αυτό το μάθημα. Η εξέλιξη
στις ΗΠΑ είναι πάρα πολύ σημαντική,
γιατί δείχνει ότι υπάρχει ένας
δυναμισμός στην ελληνική ομογένεια,
ένας δυναμισμός ο οποίος ανταποκρίνεται
πλέον και σε ένα επίπεδο όπως είναι
αυτός ο πολύ ευαίσθητος της εκπαίδευσης,
όπου μέσα από ιστορικά ντοκουμέντα, μέσα
από την αλήθεια, από την αποκατάσταση
της ιστορικής μνήμης, διδάσκεται μία
ομολογουμένως πολύ δυσάρεστη για την
Τουρκία περίοδος της πρόσφατης
κοινωνικής και πολιτικής ζωής της. Η
μνήμη αυτή θα πρέπει να αποκαθίσταται
και όχι να επουλώνεται ή να αποσιωπείται,
να μπαίνει σε μία διαδικασία λήθης.
Νομίζω ότι πλέον και έχοντας μπροστά το
ζήτημα της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε.,
αυτό που επισημαίνει πλέον και η έκθεση
της ευρωπαϊκής επιτροπής
και του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου,
προτρέπει την αποκατάσταση
του ιστορικού παρελθόντος της από το
σημερινό καθεστώς στην
Τουρκία.
Η Τουρκία ωστόσο ενοχλείται πάρα πολύ
έντονα όταν ανακινούνται τέτοια
ζητήματα και όταν κερδίζονται τέτοιου
είδους βήματα είτε στα διεθνή φόρα, είτε
μέσα από τον εκπαιδευτικό χώρο, είτε
μέσα από αφιερώματα κλπ. Και μάλιστα
ξέρουμε ότι συγγραφείς της έχουν
διωχθεί μόνο και μόνο γιατί τόλμησαν να
αναφερθούν σε αυτά τα γεγονότα.
-Ναι είναι η πρόσφατη περίπτωση του
Ορχάν Παμούκ, ο οποίος πριν ένα χρόνο
μίλησε στην Ελβετία για το ζήτημα της
γενοκτονίας των Αρμενίων. Ωστόσο όπως
ξέρετε ο Ορχάν Παμούκ βραβεύτηκε με το Nόμπελ
λογοτεχνίας. Βεβαίως δεν είναι μόνο μία
προσωπικότητα της
λογοτεχνίας όπως είναι ο Παμούκ, είναι
και άλλες προσωπικότητες στην Τουρκία
που μιλούν γι’ αυτά τα ζητήματα. Είναι
προσωπικότητες Τούρκων οι οποίοι
βρίσκονται εκτός Τουρκίας, είναι ο Αλή
Αρτέμ στην Γερμανία, ο Τανέρ Ακσάμ στις
ΗΠΑ, είναι δηλαδή άνθρωποι οι οποίοι
ασχολούνται με αυτά τα ζητήματα, είναι
άνθρωποι οι οποίοι θέλουν
να αποκατασταθεί η αλήθεια, γιατί μέσα
από την αλήθεια μπορούν να
αποκατασταθούν οι σχέσεις ενός
ολόκληρου λαού με το παρελθόν του. Ένα
παρελθόν το οποίο εν πολλοίς είναι
άγνωστο σήμερα στον τουρκικό λαό και
ενδεχομένως μέσα από αυτή την
διαδικασία να υπάρξουν
αληθινές κινήσεις φιλίας και
προσέγγισης, οι οποίες ωστόσο δεν
μπορούν να γίνουν ενόσω επικρατεί η
σημερινή κατάσταση στην Τουρκία.
Αρκεί βέβαια να δούμε ποιοι
συσχετισμοί ισχύουν τελικά στην Τουρκία,
αν ισχύουν οι συσχετισμοί της
προσέγγισης στον δυτικό τρόπο ζωής και
στην Ε.Ε. υπερτερούν, ή αν οι συσχετισμοί
προς το Ισλάμ.
-Ναι, αυτό θα μπορούσε να είναι μία πάρα
πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση αν κάναμε
μία θεωρητική ανάλυση, ωστόσο επειδή
βρισκόμαστε σε πρακτικά ζητήματα,
δηλαδή ότι κάποια στιγμή θα πρέπει η
Τουρκία να αποφασίσει με ποιους θα πάει
και ποιους θα αφήσει. Επειδή είναι
πρακτικό και επειδή είναι οι
επερχόμενες εκλογές στην Τουρκία το
επόμενο χρονικό διάστημα, νομίζω ότι
εκεί θα κριθεί πλέον και το ποιο θα είναι
το μέλλον της Τουρκίας.
Γνώμη μου είναι ότι τα επόμενα
χρόνια αυτό το οποίο θα επικρατήσει θα
είναι μία ειδική σχέση της Τουρκίας με
την Ε.Ε., παρά μία πλήρη ένταξη. Αυτό το
βλέπουμε σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο και
αυτό το βλέπουμε ότι ενδεχομένως να
είναι μία επιθυμία των Τούρκων
ταυτόχρονα να είναι μέλη της Ε.Ε. αλλά
ταυτόχρονα να διατηρούν και τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
Εκμαιεύοντας βέβαια τους οικονομικούς
πόρους και όλα τα ωφελήματα από αυτή την
διασύνδεση, αλλά και διατηρώντας έτσι
την αυτοτέλεια των ενεργειών τους μη
δεσμευόμενοι γι’ άλλες πράξεις.
-Ναι βεβαίως, κάποιοι μπορούν να πουν
ότι η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.
είναι μόνο οικονομικό ζήτημα, ωστόσο
θεωρώ ότι είναι καταρχήν πολιτικό, ο
ρόλος του στρατού στην πολιτική και
κοινωνική ζωή, το Ισλάμ, ο κεμαλισμός ως
κυρίαρχη ιδεολογία, έτσι θα
αντιμετωπιστεί και από τους Ευρωπαίους
και από τους Τούρκους, συνεπώς το
οικονομικό θα είναι ένα δεύτερο σημείο.
Μελαχροινή
Μαρτίδου
