«ΑπÝναντι στην αμερικανικÞ ισχý, η Μüσχα δεν μπορεß παρÜ διπλωματικοýς λεονταρισμοýς»
Τη διÜψευση των λεονταρισμþν της Μüσχας ανÝδειξε περßτρανα η δυτικÞ επßθεση στη Συρßα, δηλþνει στο Liberal απü την Κωνσταντινοýπολη, üπου βρßσκεται και διδÜσκει στο πανεπιστÞμιο Kadir Has, ο Κþστας ΥφαντÞς απü το ΠÜντειο.
Και εξηγεß üτι η αντßδραση της Μüσχας δεν αποτÝλεσε Ýκπληξη, αφοý παρ’ üτι το πυρηνικü της οπλοστÜσιο της επιτρÝπει να διεκδικεß θÝση στην παγκüσμια τÜξη, εντοýτοις η στρατιωτικÞ της ισχý εßναι υπερτιμημÝνη, και πÜντως üχι τÝτοια, þστε να Ýχει δυνατüτητα να ακυρþσει αμερικανικÝς Þ ευρωπαúκÝς πρωτοβουλßες.
«Μπορεß το χτýπημα των ΗΠΑ στη Συρßα να ερμηνεýεται απü κÜποιους ως πολý κακü για το τßποτα, εντοýτοις η επüμενη φορÜ, αν το επιλÝξει η ΟυÜσιγκτον, μπορεß να εßναι πολý κακü για πολλοýς», τονßζει με νüημα ο κ. ΥφαντÞς.
Ακτινογραφþντας την επüμενη ημÝρα στη Συρßα, σημειþνει üτι αν και πρωταγωνιστÝς, üπως ¢σαντ, Μüσχα, ΤεχερÜνη, δεν Ýχουν χÜσει τις προηγοýμενες θÝσεις τους, ωστüσο εßναι πλÝον σαφÝς üτι κανεßς δεν μπορεß να φιλοδοξεß üτι θα σχεδιÜσει το αýριο της χþρας, αγνοþντας τις προτιμÞσεις της ΟυÜσιγκτον και ισχυρþν ευρωπαúκþν παραγüντων.
Ερμηνεýοντας τις αντιδρÜσεις στην Κωνσταντινοýπολη, üπου και ο ßδιος βρßσκεται, επισημαßνει üτι η επßθεση κρατÜ ζωντανü το «üραμα» της Τουρκßας για πιο παρεμβατικü ρüλο στο Συριακü, και της ανοßγει μια πüρτα για βελτßωση των σχÝσεþν της με ΗΠΑ και Ευρþπη. «ΜÝχρι εκεß üμως. Η Τουρκßα δεν εßναι σε θÝση να επηρεÜσει εξελßξεις που εκφεýγουν των πραγματικþν δυνατοτÞτων της», αναφÝρει χαρακτηριστικÜ.
ΣχετικÜ με τον φüβο αýξησης των προσφυγικþν ροþν στα νησιÜ του Αιγαßου, εξηγεß üτι αυτü δεν θα προÝλθει απü την αμερικανικÞ επιχεßρηση, üσο απü μια τυχüν επιδεßνωση των ευρωτουρκικþν σχÝσεων, και δεν κρýβει τον προβληματισμü του κατÜ πüσο η ΕλλÜδα ετοιμÜζεται για Ýνα κακü σενÜριο, και για την αποσυμφüρηση των δομþν φιλοξενßας στο ΒΑ Αιγαßο.
ΣυνÝντευξη στον Γιþργο ΦιντικÜκη
– Στον απüηχο της πυραυλικÞς επßθεσης στη Συρßα, κÜθε Ýνα απü τα δýο στρατüπεδα κÜνει το δικü του απολογισμü, με τη Δýση να υποστηρßζει üτι πÝτυχε το σκοπü της, δηλαδÞ μια αυστηρÞ προειδοποßηση σε Δαμασκü και Μüσχα, και τις δýο τελευταßες να αναδεικνýουν üτι αναχαιτßστηκαν οι περισσüτεροι πýραυλοι. Τι κρατÜμε απü αυτÞ την επιχεßρηση;
ΚαταρχÞν, καλü εßναι πλÝον να συνηθßσουμε την ιδÝα üτι οι δηλþσεις και τα tweets του Αμερικανοý ΠροÝδρου δεν εκφρÜζουν τßποτε παραπÜνω απü τις στιγμιαßες παρορμÞσεις ενüς ηγÝτη που η στρατηγικÞ του αντßληψη εßναι μÜλλον περιορισμÝνη.
Αν λοιπüν «αγνοÞσουμε» την ρητορικÞ του ΠροÝδρου Τραμπ τις προηγοýμενες ημÝρες, μποροýμε να ποýμε üτι η αντßδραση των ΗΠΑ και της Δýσης στην χρÞση χημικþν üπλων Þταν εξαιρετικÜ μελετημÝνη. Οι ΗΠΑ, η Βρετανßα και η Γαλλßα σχεδßασαν και εκτÝλεσαν Ýνα στρατιωτικü χτýπημα που απü κÜθε Üποψη – και ευτυχþς – υπÞρξε μετρημÝνο, αναλογικü και απολýτως στοχευμÝνο.
Η Δýση επÝδειξε τον αυτοπεριορισμü που Ýπρεπε δεδομÝνων των συνθηκþν και δεδομÝνης της Ýλλειψης στρατηγικÞς που χαρακτηρßζει τις αμερικανικÝς προτιμÞσεις στην Συρßα μετÜ την Þττα του Ισλαμικοý ΚρÜτους.
– Συμφωνεßτε üτι αν και χαμηλοý ρßσκου κßνηση, που δεν περιελÜμβανε οýτε δυνÜμεις στο Ýδαφος, οýτε χτυπÞματα σε ρωσικοýς Þ ιρανικοýς στüχους, εντοýτοις αυτÞ διÝψευσε τις απειλÝς της Μüσχας που απειλοýσε üτι θα απαντÞσει με επιθÝσεις στα σημεßα εκτüξευσης των πυραýλων;
Προφανþς για üσους Ýχουν στοιχειþδη εξοικεßωση με τους διεθνεßς συσχετισμοýς η αντßδραση της Μüσχας δεν αποτελεß Ýκπληξη. Η Ρωσßα Ýχει την υλικÞ ικανüτητα να συμβÜλει στην Þττα της συριακÞς αντιπολßτευσης και του Ισλαμικοý ΚρÜτους εν τη απουσßα των αμερικανικþν δυνÜμεων αλλÜ απÝναντι σε μια αμερικανικÞ επιχεßρηση προβολÞς ισχýος δεν μπορεß να κÜνει τßποτε παρÜ μüνο διπλωματικοýς λεονταρισμοýς.
Η στρατιωτικÞ ισχýς της Ρωσßας εßναι ασφαλþς μεγÜλη, αλλÜ üχι τÝτοια που να ακυρþσει αμερικανικÝς Þ ευρωπαúκÝς πρωτοβουλßες. Το πυρηνικü οπλοστÜσιο επιτρÝπει στην Μüσχα να διεκδικεß θÝση στο τραπÝζι της παγκüσμιας τÜξης αλλÜ το μüνο που μπορεß να κÜνει εßναι να περιορßζει την επιρροÞ Δýσης εκεß που η τελευταßα δεν θεωρεß üτι το διακýβευμα εßναι σημαντικü.
Ο ακρωτηριασμüς της Ουκρανßας εßχε ως αποτÝλεσμα την στÜθμευση ΝΑΤΟικþν στρατευμÜτων στην ΒαλτικÞ. ΑπλÜ η Ρωσßα δεν μπορεß να ανταγωνιστεß τις ΗΠΑ. Η ΡωσικÞ οικονομßα εßναι μικρüτερη απü αυτÞν οποιασδÞποτε σημαντικÞς ΔυτικÞς χþρας. Η οικονομßα της βασßζεται σχεδüν αποκλειστικÜ στην ενÝργεια χωρßς καμßα Üξια λüγου βιομηχανικÞ βÜση. Σκεφτεßτε üτι ο αμυντικüς της προûπολογισμüς εßναι μικρüτερος απü την αýξηση των αμυντικþν δαπανþν των ΗΠΑ για το 2018. Τα συναλλαγματικÜ αποθÝματα της Ρωσßας εßναι μικρüτερα απü τον ετÞσιο αμυντικü προûπολογισμü του Πενταγþνου. Η Μüσχα δεν Ýχει κανÝνα σημαντικü σýμμαχο ο οποßος θα την στÞριζε σε μια αντιπαρÜθεσÞ της με την Δýση.
Ακüμα και η παρουσßα της Μüσχας στην ΜÝση ΑνατολÞ μετÜ την στρατιωτικÞ εμπλοκÞ της στον Συριακü πüλεμο δεν της προσδßδει κανÝνα στρατηγικü πλεονÝκτημα. ¼σοι υπερτιμοýν αυτÞ την παρουσßα, ας προσπαθÞσουν να απαντÞσουν σε Ýνα απλü ερþτημα: Σε ποιο ζÞτημα η επιρροÞ της Ρωσßας στην ευρýτερη ΜÝση ΑνατολÞ (με την εξαßρεση του ΙρÜν και της Συρßας) θα μποροýσε να θεωρηθεß μεγαλýτερη απü αυτÞν της Δýσης (Þ της Κßνας);
– Παρ’ üλα αυτÜ, εßναι πιθανü να δοýμε μια κλιμÜκωση, ηθελημÝνη Þ μη, τις επüμενες ημÝρες που να ξεφεýγει απü τον Ýλεγχο;
Η επιχεßρηση Þταν τÝτοια που δεν αναγκÜζει την Ρωσßα και το ΙρÜν να αντιδρÜσουν. Σßγουρα θα υπÜρξει οξεßα φραστικÞ αντßδραση, üμως Üλλου εßδους αντßδραση εßναι μÜλλον απßθανη καθþς η κλιμÜκωση πρωτßστως δεν συμφÝρει την Ρωσßα και το ΙρÜν.
Ευτυχþς, επικρÜτησε η αντßληψη του Αμερικανοý Υπουργοý ¢μυνας Τζιμ ΜÜτις – αμφιβÜλλω αν υπÞρχε και Üλλη που να εκφρÜστηκε στο Συμβοýλιο ΕθνικÞς ΑσφÜλειας των ΗΠΑ – που υποστÞριξε üτι η κλιμÜκωση της σýγκρουσης με ΡωσικÝς, ΙρανικÝς και ΑμερικανικÝς μονÜδες σε τÝτοια εγγýτητα στο Ýδαφος Ýπρεπε να αποφευχθεß ως αποτÝλεσμα της επιχεßρηση.
Ομως η επßθεση per se στÝλνει Ýνα σημαντικü μÞνυμα üτι η Δýση δεν θα ανεχθεß την χρÞση χημικþν üπλων. Δεν μπορεß να υπÜρξει ανοχÞ σε τÝτοιες πρÜξεις!
Απü την Üλλη, η επßθεση δεν αλλÜζει τις ισορροπßες στο Ýδαφος αλλÜ μπορεß να αναγκÜσει την Ρωσßα και το ΙρÜν να επÝμβουν σιωπηρÜ þστε η χρÞση üπλων μαζικÞς καταστροφÞς να μην επαναληφθεß απü το καθεστþς ¢σαντ. Προφανþς, θα υπÜρξουν πολιτικÝς και διπλωματικÝς συνÝπειες που üμως δεν θα πρÝπει κανεßς να βιαστεß να υπερτιμÞσει.
– ΒÝβαια η αμερικανßδα πρÝσβειρα στον ΟΗΕ δÞλωσε χθες üτι οι ΗΠΑ, εßναι Ýτοιμες για νÝο χτýπημα αν ο ¢σαντ χρησιμοποιÞσει ξανÜ χημικÜ αÝρια…
Στην πρÜξη οι ΗΠΑ υπενθýμισαν σε üλους üτι ναι μεν δεν θÝλουν να εμπλακοýν με προσωπικü στο Ýδαφος, αλλÜ εßναι η μüνη δýναμη που εßναι σε θÝση ανα πÜσα στιγμÞ να πλÞξει στüχους με τüση μεγÜλη Üνεση και ισχý.Και μπορεß το χτýπημα να ερμηνευτεß ως "πολý κακü για το τßποτα" αλλÜ η επüμενη φορÜ - αν το επιλÝξει η ΟυÜσιγκτον - μπορεß να εßναι «πολý κακü για πολλοýς».
– Πως σχολιÜζετε τη χθεσινÞ συνεδρßαση του Συμβουλßου Ασφαλεßας του ΟΗΕ, üπου η Μüσχα δεν κατÜφερε να υιοθετηθεß το σχÝδιο απüφασης που κατÝθεσε και στο οποßο καταδικÜζονταν τα αεροπορικÜ πλÞγματα στη Συρßα;
Ηταν απολýτως αναμενüμενη, και Þταν αυτü ακριβþς που σας Ýλεγα νωρßτερα. Το κεßμενο δεν συγκÝντρωσε τις εννÝα ψÞφους που απαιτοýνταν για την ÝγκρισÞ του, γιατß η Ρωσßα εßναι απομονωμÝνη.
Πρþτα απü üλα εßναι αστεßο και ακραßα υποκριτικü να κατηγορεß η Ρωσßα τις ΗΠΑ, την Γαλλßα και την Βρετανßα για παραβßαση του Διεθνοýς Δικαßου επειδÞ δεν υπÞρξε απüφαση του Συμβουλßου Ασφαλεßας του ΟΗΕ. Της Ρωσßας που εßναι υπεýθυνη για τον ακρωτηριασμü της Ουκρανßας, και που βρßσκεται στην Συρßα πÝρα και Ýξω απü κÜθε Ýννοια διεθνοýς νομιμüτητας στηρßζοντας Ýνα καθεστþς που εßναι υπεýθυνο για τον θÜνατο εκατοντÜδων χιλιÜδων αμÜχων και τον εκτοπισμü εκατομμυρßων.
Οι σχÝσεις Ρωσßας και Δýσης εßναι σε σχεδüν ελεýθερη πτþση εδþ και αρκετü καιρü, και αυτü συνεχßζεται με ακüμη μεγαλýτερη πλÝον Ýνταση. Σε μεγÜλο βαθμü υπεýθυνος για αυτü εßναι ο Πρüεδρος Ποýτιν. Ο οποßος δυστυχþς οδηγεß μια μεγÜλη χþρα σε εθνικιστικü παροξυσμü και περεταßρω παρακμÞ.
– Πως φαντÜζεσθε επομÝνως την επüμενη ημÝρα στη Συρßα;
Δεν χρειÜζεται μεγÜλη φαντασßα. Ο περιορισμÝνος χαρακτÞρας της επιχεßρησης και η φροντßδα να μην υπÜρξουν θýματα σημαßνουν üτι δεν αλλÜζει ο χÜρτης üπως Ýχει διαμορφωθεß μÝχρι τþρα. Αντßθετα με πολλÝς εκτιμÞσεις δεν Ýχουμε κλιμÜκωση.
ΕπαναλαμβÜνω üτι η Δýση στÝλνει Ýνα διττü μÞνυμα. Απü την μßα üτι η χρÞση üπλων μαζικÞς καταστροφÞς δεν θα γßνει ανεκτÞ και απü την Üλλη ακüμη και αν η αμερικανικÞ στρατιωτικÞ παρουσßα εßναι ελÜχιστη, η επιλογÞ προβολÞς συντριπτικÞς ισχýος παραμÝνει στην αμερικανικÞ ατζÝντα. Και αυτü σημαßνει üτι κανÝνας δεν μπορεß να φιλοδοξεß üτι θα σχεδιÜσει την επüμενη ημÝρα της Συρßας αγνοþντας τις προτιμÞσεις της ΟυÜσιγκτον και ισχυρþν ευρωπαúκþν παραγüντων.
– ΔεδομÝνου üτι βρßσκεστε στη Κωνσταντινοýπολη και Ýχετε Üμεση εικüνα της τουρκικÞς σκηνÞς, πως Ýγινε δεκτÞ στη Τουρκßα η δυτικÞ επßθεση κατÜ της Συρßας; ΕκτιμÜ η Τουρκßα üτι αυτÞ η κßνηση ενισχýει την ισχý και τις θÝσεις της στην ευρýτερη περιοχÞ;
Για την Τουρκßα εßναι μια θετικÞ εξÝλιξη. Για την ¢γκυρα, η επßθεση κρατÜ ζωντανü το ζÞτημα της επüμενης μÝρας. Παρ´ üλη την συνεννüηση με το ΙρÜν και την Ρωσßα, για την Τουρκßα κÜθε εξÝλιξη που θα μποροýσε να Ýχει ως αποτÝλεσμα την αποδυνÜμωση του ¢σαντ εßναι ευπρüσδεκτη.
ΕπιπλÝον, εξουδετερþνει Ýστω και προσωρινÜ τις πιÝσεις της Μüσχας για τερματισμü της τουρκικÞς επιχεßρησης εναντßον των Κοýρδων της Συρßας και ανοßγει μßα πüρτα για βελτßωση των σχÝσεων με τις ΗΠΑ και την Ευρþπη. ΜÝχρι εκεß, üμως. Η Τουρκßα δεν εßναι σε θÝση να επηρεÜσει εξελßξεις που εκφεýγουν των πραγματικþν δυνατοτÞτων της.
– ΤÝλος τι σημαßνει η εξÝλιξη αυτÞ για την ΕλλÜδα και τα εθνικÜ μας θÝματα, üπως και για την Κýπρο;
Εφüσον η επßθεση δεν στηρßζεται σε μßα στρατηγικÞ επιστροφÞς των ΗΠΑ στην ΣυριακÞ σýγκρουση δεν υπÜρχει κÜποια ευρýτερη επßπτωση για την χþρα μας. Τα ζητÞματα που μας απασχολοýν και Ýχουν να κÜνουν με τον Τουρκικü αναθεωρητισμü δεν επηρεÜζονται απü τÝτοιας κλßμακας επιχειρÞσεις.
– ΕκτιμÜτε üτι θα αυξηθοýν οι προσφυγικÝς ροÝς;
¼χι ως αποτÝλεσμα της αμερικανικÞς επιχεßρησης. ΜÜλλον η χρÞση üπλων μαζικÞς καταστροφÞς απü το καθεστþς και η ανοχÞ σε αυτÞ τη χρÞση της Ρωσßας και του ΙρÜν θα μποροýσε να οδηγÞσει σε νÝο κýμα μαζικÞς εξüδου απü την Συρßα.
Σε κÜθε περßπτωση υπÜρχουν εκατομμýρια προσφýγων στην Τουρκßα και μια συμφωνßα μεταξý ¢γκυρας και Βρυξελλþν που μπορεß να καταρρεýσει αν οι ευρωτουρκικÝς σχÝσεις δεν βελτιωθοýν.
Και το ερþτημα για εμÜς εßναι πüσο ετοιμαζüμαστε για Ýνα κακü σενÜριο και τι γßνεται με την αποσυμφüρηση των δομþν φιλοξενßας προσφýγων του βορειοανατολικοý Αιγαßου και κυρßως της ΛÝσβου.
* Ο κ. Κþστας ΥφαντÞς εßναι ΑναπληρωτÞς ΚαθηγητÞς Διεθνþν ΣχÝσεων στο ΠÜντειο ΠανεπιστÞμιο και ΕπισκÝπτης ΚαθηγητÞς στο ΠανεπιστÞμιο Kadir Has στην Κωνσταντινοýπολη.
